Tadeusz Dołęga-Mostowicz (1898-1939) - prozaik, dziennikarz, scenarzysta; ogromnym sukcesem okazała się satyryczna powieść polityczna Kariera Nikodema Dyzmy (1931), jeszcze większą popularnością cieszyły się jego kolejne powieści (w latach 1932-39 napisał ich w sumie 15, stając się najpoczytniejszym pisarzem literatury popularnej), łączył w nich elementy natury sensacyjnej i popularnego romansu, m.in.: Doktor Murek zredukowany (1936), Znachor (1937; ekranizacje: M. Waszyńskiego w 1937 z K. Junoszą-Stepkowskim w roli głównej, J. Hoffmana w 1981 z J. Bińczyckim), Trzy serca (1938), Profesor Wilczur (1939); współpracował z przemysłem filmowym (8 powieści zekranizowano); walczył w kampanii wrześniowej; zginął, zastrzelony przez sowiecki patrol. Dołęga-Mostowicz w swych powieściach wprowadzał wątki melodramatyczne, romansowe, szpiegowskie, poruszał aktualne tematy społeczne, świetnie ukazując przedwojenną rzeczywistość. Znachor pierwotnie powstał jako scenariusz filmowy; kiedy został odrzucony przez wytwórnię, Dołęga stworzył z niego powieść. To wzruszająca historia chirurga, który doznał amnezji. Profesor Rafał Wilczur, od którego odeszła żona z córeczką, szuka zapomnienia w alkoholu. Traci pamięć, kradnie cudzy akt urodzenia. Jako Antoni Kosiba znajduje schronienie na wsi. Operuje kalekiego syna młynarza i wkrótce zyskuje sławę znachora. Miejscowy lekarz, zazdrosny o sukces, grozi mu sądem za nielegalne wykonywanie praktyki lekarskiej. W końcu jednak nieskazitelny moralnie bohater odnosi zwycięstwo, triumfuje miłość, a zdrada zostaje ukarana.

Akcja powieści rozgrywa się pod koniec XIX wieku. We wsi Lipce trwają jesienne prace polowe. Nikt nie spodziewa się mających wkrótce nadejść wypadków, które zaciążą na całej wiejskiej społeczności. Maciej Boryna, zaniepokojony losem swego gospodarstwa, podejmuje decyzję o małżeństwie. Jeszcze nie wie, że nadchodzi najbardziej nieszczęśliwy okres w jego życiu...

Akcja powieści rozgrywa się pod koniec XIX wieku. We wsi Lipce trwają jesienne prace polowe. Nikt nie spodziewa się mających wkrótce nadejść wypadków, które zaciążą na całej wiejskiej społeczności. Maciej Boryna, zaniepokojony losem swego gospodarstwa, podejmuje decyzję o małżeństwie. Jeszcze nie wie, że nadchodzi najbardziej nieszczęśliwy okres w jego życiu...

Niezwykła opowieść o walce o zachowanie polskości i wiary w zaborze rosyjskim. Dwaj bracia Barcikowscy stają wobec opresyjnego systemu. Wacław jedzie do gimnazjum w Petersburgu i przesiąka propagandą sukcesu oraz antypolskimi hasłami, zaś Filip zostaje na gospodarstwie. I choć Wacław pnie się po szczeblach kariery urzędniczej, to Filip w ostatecznym rozrachunku zachowa narodową tożsamość i zyska prawdziwe szczęście.

„Rupiecie” to zbiór nowel Marii Rodziewiczówny, których akcja toczy się na Kresach Wschodnich na przełomie XIX i XX wieku. Dzięki epickiemu talentowi autorki odkrywamy świat już nieistniejący, będący częścią naszej bogatej i złożonej historii. Bohaterowie opowieści są jak zawsze u Rodziewiczówny osobami z krwi i kości. Bywają dobrzy albo źli, kochają albo nienawidzą, często nie potrafiąc znaleźć swego miejsca w świecie. Zbiór zawiera utwory: „Rupiecie”, „Triumfator”, „Kamienie”, „Tutejszy”, „Tak zwani «Głupi»”, „Ciotka”, „Lamus”, „Jan Borucki”, „Bajka o głupim Marcinie”, „Hryc”, „Bagno”, „Wołowy czerep” i „Dobra służba”.

Głównym wątkiem powieści jest miłość Winicjusza i Ligii. Należą oni do dwóch odrębnych światów: Winicjusz jest patrycjuszem rzymskim, Ligia zakładniczką pochodzącą z barbarzyńskiego plemienia Ligów, a także chrześcijanką. Wątek miłosny, będący w pełni fikcyjnym, posiada liczne zwroty akcji: ucieczkę Ligii, jej poszukiwania przez Winicjusza, próbę porwania, przemianę Winicjusza i przyjęcie przez niego chrztu, wreszcie uwięzienie i cudowne ocalenie na arenie. Kolejny wątek powieści, historyczny, skupia się na osobie rzymskiego cezara Nerona, a także prześladowaniach i szerzeniu się wiary chrześcijańskiej. Istotną dla utworu postacią jest także Petroniusz. Patrycjusz rzymski, bliski doradca Nerona, wyrocznia smaku i elegancji stanowi symbol odchodzącej kultury antycznej. Balansujący na krawędzi życia i śmierci, krytykuje pomysł Cezara i przegrywa. Tak jak zaczął, kończy akcję umierając samobójczo w ramionach ukochanej Eunice. Najbardziej tragiczną i jednocześnie komiczną postacią jest Chilon Chilonides. Nie ma zasad moralnych i jest gotów sprzedać niewinnego. Jednak i w nim zachodzi poważna zmiana, na końcu umiera na krzyżu w obronie tych, których wydał chrześcijan. Punkt kulminacyjny stanowi walka Ursusa z bykiem. Pokonanie zwierza oznacza szczęśliwe zakończenie. Odtąd Ligia, Winicjusz i Ursus są pod opieką ludu rzymskiego. Ten moment symbolizuje także odwrót sympatii Rzymian od Nerona i zwrócenie się ku chrześcijanom.

Głównym wątkiem powieści jest miłość Winicjusza i Ligii. Należą oni do dwóch odrębnych światów: Winicjusz jest patrycjuszem rzymskim, Ligia zakładniczką pochodzącą z barbarzyńskiego plemienia Ligów, a także chrześcijanką. Wątek miłosny, będący w pełni fikcyjnym, posiada liczne zwroty akcji: ucieczkę Ligii, jej poszukiwania przez Winicjusza, próbę porwania, przemianę Winicjusza i przyjęcie przez niego chrztu, wreszcie uwięzienie i cudowne ocalenie na arenie. Kolejny wątek powieści, historyczny, skupia się na osobie rzymskiego cezara Nerona, a także prześladowaniach i szerzeniu się wiary chrześcijańskiej. Istotną dla utworu postacią jest także Petroniusz. Patrycjusz rzymski, bliski doradca Nerona, wyrocznia smaku i elegancji stanowi symbol odchodzącej kultury antycznej. Balansujący na krawędzi życia i śmierci, krytykuje pomysł Cezara i przegrywa. Tak jak zaczął, kończy akcję umierając samobójczo w ramionach ukochanej Eunice. Najbardziej tragiczną i jednocześnie komiczną postacią jest Chilon Chilonides. Nie ma zasad moralnych i jest gotów sprzedać niewinnego. Jednak i w nim zachodzi poważna zmiana, na końcu umiera na krzyżu w obronie tych, których wydał chrześcijan. Punkt kulminacyjny stanowi walka Ursusa z bykiem. Pokonanie zwierza oznacza szczęśliwe zakończenie. Odtąd Ligia, Winicjusz i Ursus są pod opieką ludu rzymskiego. Ten moment symbolizuje także odwrót sympatii Rzymian od Nerona i zwrócenie się ku chrześcijanom.